C — Tja, de C, wat begint er in Rome niet met een C? Caffè, carabinieri, cioccolato. Vandaag koos ik voor een plek met een schat aan C's en toog af naar misschien wel de beroemdste van de zeven heuvels: het Campidoglio, de Capitolijn, de Collis Capitolinus. Michelangelo ontwierp in de zestiende eeuw het Piazza del Campidoglio tussen de twee toppen van de Capitolijn, dat het centrum van de heuvel werd. Boven aan de trap die naar dit plein leidt, staan twee enorme beelden van Castor en Pollux en in de twee paleizen (dei Conservatori en Nuovo) aan het plein zijn de Musea Capitolina gevestigd. Op de binnenplaats liggen enkele onderdelen van de 12 meter hoge Colossus van Constantijn, de keizer die de grondslag legde voor de Christelijke fase van het Romeinse Rijk en de keizerlijke residentie verhuisde naar Byzantium dat later als Constantinopel de hoofdstad werd. Vanaf het dakterras van het museum onder het genot van een perfecte cappuccino genoot ik samen met wat geelpootmeeuwen van magistraal uitzicht over de stad en o.a. op het Colosseum. De palazzi waarin het museum gevestigd is, zijn ondergronds met een gang verbonden. Aan het eind daarvan vind je het Tabularium een gebouw dat tegen de Capitolijn is gebouwd. Het was in de Romeinse tijd het staatsarchief en het is het enige antieke Capitolijnse gebouw dat nog deels overeind staat. Van daaruit met nog een andere bezoeker uitkijkend over het Forum Romanum waande ik me even van keizerlijke afkomst. Binnen in de musea waren er naast beroemdheden als de wolf ook duizenden C’s te vinden, als inscriptie of mozaïek, en een bronzen cavallo om het af te maken. Julius Caesar maar bij de J (I?) of de K rekenen?

D — Op deze donderdag heb ik mijn eigen letter en het Romeinse cijfer voor 500 meervoudig aangetroffen bij de indrukwekkende Termen van Diocletianus. Vlak naast het belangrijkste spoorwegstation van Rome, Stazione Termini dat is vernoemd naar de oude thermen, bevinden zich de restanten van dit gigantische badhuiscomplex waar in het oude Rome ca. 3000 mensen tegelijkertijd konden badderen. Gebouwd ten tijde van keizer Diocletianus, geboren in Dalmatië. In het museum was een afdeling volledig voor mij op maat over de ontwikkeling van het schrift. En even afdwalend van de letter D, maar onmogelijk om geen aandacht aan te besteden, lag daar ook de Fibula Praenestina, een gouden broche waarvan wordt aangenomen dat daar de oudst bewaarde Latijnse inscriptie op gegraveerd staat (7e eeuw v.Chr.) Er staat (toen nog van links naar rechts, nu voor het gemak maar omgedraaid): MANIOS MED FHE FHAKED NVMASIOI wat iets betekent als 'Manius maakte me voor Numerius'. Om van zoveel oudheid even bij te komen kon ik met mijn combikaartje ook nog naar het tegenovergelegen Palazzo Massimo om mijn oorspronkelijke plan de Discobolos (discuswerper) te bezoeken. En Dionysos stond er ook fier bij.

E — De E van Esquilijn/Esquilino, de grootste van de zeven heuvels van Rome met als trekpleister de Santa Maria Maggiore, een van de vier pauselijk basilieken in Rome, vol met evangelische E’s. Ik bezocht deze heuvel met de metro en stapte uit bij de Piazza Vittorio Emanuele II om de Porta Magica ook wel de Porta Ermetica van dichterbij te bekijken waarop de formule zou staan die het geheim van de Steen der Wijzen zou prijsgeven waarmee je andere metalen in goud zou kunnen veranderen. Helaas stond er een hek voor en kon ik de formule niet lezen. Wij zullen het nog even zonder al dat goud moeten doen. Op deze Esquilijn werd in 1506 op een wijngaard de indrukwekkende Lacoöongroep gevonden die nu in de Vaticaanse Musea staat waar ik ook maar even naar ben afgereisd. Daar weet men aan alle pracht en praal af te lezen schijnbaar wel hoe men oneindig veel goud moet maken.

F — Vandaag stond mijn letterstroperij in het teken van de F en van het fabelachtige Forum Romanum. Op de Palatijn vind je daar dan op een rijtje een van de eerste botanische tuinen in Europa, de Orti Farnesiani, een keizerlijk paleis, de Domus Flavia, naar de Flavische keizers die ook ook het Colosseum hebben laten bouwen (het Amphitheatrum Flavium) kleurrijke fresco’s in het Huis van Augustus (die van de letter A). En op misschien wel de mooiste plek van deze heuvel staat de Casina Farnese, een leuk optrekje van de familie Farnese uit de 16e eeuw. Aan de voet van deze legendarische heuvel staat de tempel van Faustina, die haar man Antonius Pius voor haar oprichtte (later mocht hij ook op de gevel). De dag afgesloten met een fettuccine met verse funghi porcini.

G — De letter G is een van de jongste letters van ons alfabet en rond 300 voor Christus (vandaag uitgesproken met een G) ontstaan. De Romeinen schreven voor zowel de C als de G een C, en kregen de behoefte om daar onderscheid in aan te brengen. Ze zetten een streepje onder de letter C en dat is later onze G geworden. Goed, de G dus, die ben ik vandaag bijeen gaan grabbelen in de Galleria Borghese, met geweldige beelden van Gian Lorenzo Bernini en de David met het hoofd van Goliath van Caravaggio. In het park waarin dit museum gelegen is staat ook een behoorlijk groot standbeeld van Goethe, gemaakt door Gustav Heinrich Eberlein. Wijntip voor bij de lunch: een glas goddelijke Giunco.

H — De letter H komt niet veel voor als eerste letter van een monument of locatie met enig historisch belang in Rome. Maar je hebt ook niet veel nodig als je deze helden hebt: halfgod Hercules/Herakles bracht mij vandaag naar de ronde Tempel van Hercules Victor uit de 2e eeuw v.Chr. Deze tempel staat recht tegenover de Santa Maria in Cosmedin waar toeristen in een lange rij staan om hun hand in de Bocca della Verità (Mond van de Waarheid) te steken, maar in de kerk was er iets interessanters voor mij dan de waarheid, namelijk de crypte van Paus Hadrianus (niet de keizer), die via een smal trappetje in de kerk te bezoeken is. En dan kunnen we Keizer Hadrianus vandaag natuurlijk niet overslaan. Naast zijn prachtige Villa Hadriana in Tivoli en een gigantisch mausoleum aan de Tiber, is er ook een tempel aan hem gewijd. Nu is daar de Romeinse Kamer van Koophandel gevestigd en daar zag ik vandaag de beamershow Hadrianeum waarin het oude Rome via projecties tot leven wordt gewekt.

I — De I van Italië, van het Imperium Romanum en van Iulius Caesar. Op de Fori Imperiali (de Keizerfora) vind je de monumentale pleinen van o.a. Trajanus, Augustus en Caesar. Dat moet een indrukwekkend gebeuren zijn geweest. En je kan zo onder de Via dei Fori Imperiali met de immense hoeveelheid toeristen doorsluipen naar Il Foro Romano. Er waren weinig inscripties te vinden waar ik dichtbij mocht komen. Maar er was een aardige medewerker die me meenam naar een steen waarop op de achterkant een mooie grote I stond ingegraveerd.